Kiedy odczuwamy, że problemy jednego z członków rodziny silnie wpływają na relacje z pozostałymi (np. choroba lub inne zewnętrzne i wewnętrzne kłopoty jednej osoby powodują, że w domu panuje napięcie, łatwo o wybuchy kłótni lub panuje przygnębienie i nikt ze sobą nie rozmawia o tym, co się dzieje).Kiedy odczuwamy, że relacje w rodzinie przyczyniają się do problemów jednego z jej członków bądź je nasilają (np. kiedy pojawiają się konflikty między rodzicami i niebawem okazuje się, że dziecko jest przygnębione, izoluje się od rówieśników, ucieka z domu, wagaruje lub opuszcza się w nauce).
Kiedy poszczególne osoby w rodzinie doświadczają trudności we wzajemnych kontaktach (np. wybuchają konflikty o sprawy ważne i mniej ważne, nie można wspólnie podjąć decyzji, trudno jest wzajemnie zrozumieć swoje aktualne potrzeby i preferencje i w związku z tym pojawia się poczucie obcości, niezrozumienia lub braku zainteresowania).
Kiedy rodzina przeżywa jakiś kryzys życiowy (np. śmierć lub ciężką chorobę kogoś bliskiego, rozwód, utratę pracy itp.) i nie radzi sobie ze skutkami zachodzących zmian.
Kiedy ktoś z rodziny choruje na chorobę przewlekłą, co wpływa na całą rodzinę.
Kiedy rodziców niepokoi zachowanie ich dziecka (np. dziecko zaczyna zachowywać się „dziwacznie”, inaczej niż do tej pory, lub zaczyna się moczyć, przestaje jeść, je raz nadmiernie, a kiedy indziej wcale).
Kiedy rodzice przeżywają trudności wychowawcze (np. dziecko jest wybuchowe, w szkole nauczyciele skarżą się na złe zachowanie).
Kiedy rodzice mają poczucie, że tracą kontakt ze swoim dzieckiem lub że ten kontakt jest niezadowalający i chcieliby to zmienić.
Kiedy rodzina przeżywa kryzys związany ze zmianą sytuacji życiowej.
Kiedy członkowie rodziny chcą poprawić wzajemne relacje.
Pierwsze spotkanie ma charakter konsultacji, w której trakcie zarówno rodzina, jak i terapeuta wspólnie podejmą decyzję co do celowości rozpoczęcia terapii.
Sesja trwa 1,5 godziny. W Pracowni Terapii i Rozwoju terapia rodzinna jest prowadzona w trzech formach:
1. Z jednym lub dwoma terapeutami.
2. Z terapeutą prowadzącym i ok.trzyosobowym zespołem, tzw. „zespołem odzwierciedlającym” (reflektującym).
3. Z udziałem psychoterapeutów stażystów
Zespół odzwierciedlający to terapeuci, którzy nie biorą bezpośredniego udziału w prowadzeniu terapii, ale ją obserwują i na życzenie terapeuty prowadzącego bądź kogoś z rodziny dzielą się swoimi komentarzami i refleksjami na temat tego, co dzieje się podczas terapii. Dzięki temu, iż są to osoby, które obserwują przebieg spotkania z dystansu, mogą wnieść wiele cennych uwag i spostrzeżeń korzystnych dla przebiegu i skuteczności terapii.
Spotkanie dotyczy całej rodziny, w związku z czym uwaga i aktywność terapeuty skoncentrowana jest na wszystkich uczestnikach spotkania, a nie na jednej osobie (np. z której powodu do spotkania doszło). Terapeuta stara się być również neutralny wobec członków rodziny i nie brać strony żadnego z nich. Terapeuta pomaga rodzinie zrozumieć i rozwiązać problem, a nie osądza, kto jest winien lub kto ma racje. Sposób prowadzenia sesji jest zależny od preferencji teoretycznych terapeuty.
Skutki terapii nie zawsze dają się zauważyć w trakcie trwania spotkań. Zdarzają się szybkie ustąpienia zgłaszanych trudności, ale częściej poprawa pojawia się powoli i stopniowo.
Jednym z podstawowych efektów terapii powinno być (jeżeli jest to w danej sytuacji możliwe) ustąpienie problemu, z jakim zgłosiła się rodzina. Zdarza się nader często, że rodziny oczekują zmian, które nie są możliwe do wprowadzenia, np. jeżeli dziecko ma trudności w nauce, to po pierwszym spotkaniu, a najdalej po drugim mają one zniknąć. Bywa też tak, że zaistnienie zmiany wymaga czasu, np. osoby cierpiące na choroby psychosomatyczne rzadko kiedy doznają pełnego ustąpienia objawów nawet po kilku sesjach.
Częstym rezultatem jest poprawa komunikacji w rodzinie. Domownicy zaczynają być bardziej uważni na to, co mówią do siebie. Wiele osób w trakcie trwania sesji ma okazję po raz pierwszy usłyszeć, jak inni widzą i przeżywają to, co dzieje się w rodzinie. Członkowie rodziny zaczynają mówić do siebie i siebie słuchać.
Skutkiem terapii może być lepsze rozumienie przez poszczególne osoby motywów swojego działania i działania innych.
Dla każdego z członków rodziny skutkiem terapii może stać się bardziej adekwatne rozpoznawanie a także respektowanie własnych i cudzych granic w kontakcie. Granice to swoiste wewnętrzne bariery, dzięki którym kształtujemy nasze relacje z innymi ludźmi. Np. decydujemy o tym, na co pozwalamy innym w kontakcie z nami a co uznajemy za niedopuszczalne lub tylko na co nie chcemy się godzić (np. na zbyt bliski kontakt fizyczny, na używanie pewnych sformułowań itp.). Granice te powstrzymują również nas przed naruszaniem „przestrzeni psychicznej” innych osób. Jeżeli inni nie przekraczają naszych granic, zazwyczaj czujemy się w ich obecności bezpiecznie.
Efektem jest również poprawa relacji między członkami rodziny związana z większą życzliwością i szacunkiem dla potrzeb innych osób.
Rezultatem terapii może stać się poszerzenie wiedzy o tym, jak to, co przeżyli i „wynieśli” ze swoich rodzin dorośli domownicy, wpływa na to, kim są teraz, jak się zachowują i czują.
Po terapii rodzice zwiększają swoje kompetencje wychowawcze.
